Şu ana kadar 145 milyar dolar harcandı: 25 yıllık uzay istasyonuna gerçekten ihtiyaç var mıydı?
Uluslararası Uzay İstasyonu dikkate değer bir dönüm noktasını geçmek üzere. Kasım ayı itibarıyla dev uzay yapısı çeyrek asırdır gezegenimizin etrafında dönüyor.
Son 25 yılda yüzlerce astronot burada geçici konutlar kurarken, diğer ziyaretçiler arasında kurbağalar, solucanlar, kabuklu deniz ürünleri ve kelebekler de yer aldı.
Bu canlıların her biri; Yer çekiminin, radyasyonun ve diğer dünya dışı olayların canlılar üzerindeki etkilerini ortaya çıkarmayı amaçlayan deneylere konu olmuştur. .
Astronotlar aynı zamanda karanlık madde, kozmik ışınlar ve Dünya’nın ozon tabakaları üzerinde de çalışmalar yürüttü.
Uzay istasyonunun günleri sayılı
Ancak ilk bölümü 20 Kasım 1998’de Rusya’nın Zarya modülünün yörüngeye fırlatılmasıyla başlayan 100 metre uzunluğundaki yapının günleri artık sayılı.
İstasyon, planlanandan on yıl daha uzun süredir çalışıyor ve saatte 44 bin km hızla Dünya’nın etrafında dönüyor.
Uzay istasyonu günde 16 kez ısıtılıp soğutulduğundan dolayı hava sızıntıları, pervane arızaları ve diğer aksiliklerden giderek daha fazla zarar görüyor.
Bu sorunların yanı sıra uzay gemisinin yanaşması ve mürettebat hareketlerinden kaynaklanan titreşimler de eski ekipmanlara zarar vermektedir.
Sonuç olarak NASA, halihazırda 16 basınçlı modülden oluşan Uluslararası Uzay İstasyonunun 2031 yılında sonlandırılarak Pasifik Okyanusu’na gönderilmesine karar verdi.
Uzay ajansı, gezegenimize çarpan 400 tonluk aracın insanlar için herhangi bir risk oluşturmayacağını ve okyanusun derinliklerine gömüleceğini söylüyor.
145 milyar dolar harcamaya değer miydi?
Uluslararası Uzay İstasyonunun yakında yok olması önemli soruları gündeme getiriyor. İnşaatı ve işletmesi 145 milyar dolar değerinde miydi? Geçtiğimiz 25 yılda bu inanılmaz harcamayı haklı çıkaracak ne öğrendik? Yerine ne gelecek ve faturayı kim ödeyecek?
Gelin ilk ve en tartışmalı soruya bakalım. Birçoğu, istasyonun sıfır yerçekiminde nasıl yaşanacağı ve çalışılacağı hakkında paha biçilmez bilgiler sağladığını ve insanlığın Ay’a dönmeye ve Mars’a ve ötesine uzun vadeli yolculuklara çıkmaya hazırlanırken hayati önem taşıyacak bilgiler sağladığını söylüyor.
Uzmanlar, uzay istasyonu sayesinde insanların uzayda ev inşa edebildiğini öğrendiğimizi ve bunun çok değerli bir ders olduğunu belirtiyor.
Ancak bazı uzmanlar bunun tam tersini düşünüyor: Uzay istasyonuna harcanan paranın farklı projelere yatırım yapılmasının daha uygun olacağını savunuyorlar.
1990’larda istasyonun planlanması başladığında, istasyonun ana fon sağlayıcısı olan Amerika Birleşik Devletleri, birbiriyle yarışan iki büyük bilimsel projeyi değerlendiriyordu.
Bunlardan ilki Uluslararası Uzay İstasyonuydu. Önerilen ikinci parçacık hızlandırıcı Muhteşem İletken Süper Çarpıştırıcıydı.
Her ikisi de muazzam fiyat etiketleriyle geldi ve ABD Kongresi, ülkenin yalnızca bir tanesinden kazanç elde edebileceğine karar verdi. Esas olarak siyasi nedenlerden dolayı Uluslararası Uzay İstasyonu seçildi.
ABD’nin bu kararı nedeniyle Avrupa, Cenevre’deki Cern’de kendi parçacık hızlandırıcısını, yani Büyük Hadron Çarpıştırıcısını (LHC) inşa etti. Araştırma o zamandan beri birçok Nobel Ödülü kazandı.
Geçtiğimiz dönemde uzay istasyonu Cern’deki deneyler kadar tanınmıyordu.
Birleşik Krallık Astronomu Royal Martin Rees, konuya ilişkin yaptığı açıklamada şunları söyledi:
Robotlar daha akıllı ve karmaşık hale geldikçe, uzaya insan gönderme fikri de her geçen yıl biraz daha zayıflıyor.
Uzayda çalışmak çok çok daha ucuz. Uzayda araştırma yapmak için insanlara ihtiyacımız yok.
Sadece manşetlere bakın. Uzay istasyonunun haber yaptığı tek zaman, tuvaletlerin çalışmayı bıraktığı veya bir astronotun gitarıyla Space Oddity şarkısını söyleyerek etrafta dolaştığı zamandır.
Yeni uzay istasyonları yolda
Uluslararası Uzay İstasyonu’nun kaderi birkaç yıl içinde sona erecek olsa da gökyüzüne yenileri inşa edilecek.
ABD, Avrupa, Japonya, Kanada ve Hindistan yeni yörünge laboratuvarları başlatma ve inşa etme planlarını açıklarken, Çin zaten kendi uzay istasyonu Tiangong’u inşa etti.
Artık Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan daha uzun ömürlü olması planlanan Tiangong’un, yakın gelecekte mevcut boyutunu iki katına çıkaracak ekstra modüllerle donatılması planlanıyor.
Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa, Japonya ve Kanada ile ortaklaşa, daha sonra Ay’ın yörüngesine yerleştirilecek olan mevcut istasyonun daha küçük bir versiyonu olan Gateway’i inşa etmeyi planlıyor.
İstasyon, astronot kümeleri tarafından başlangıçta haftalarca, daha sonra aylarca ziyaret edilecek. Buradan astronotlar, Ay’ın yüzeyini keşfedecek ve orada kalıcı bir mürettebatlı üssün inşasına hazırlanmaya yardımcı olacak robot gemilerine pilotluk yapacaklar.
